Arktyka ociepla się szybciej niż niemal każde inne miejsce na Ziemi, a niegdyś stabilne systemy hydrologiczne pokryte wieloletnią zmarzliną przechodzą dramatyczną transformację. Nowe badania, prowadzone przez polskich naukowców, dostarczają świeżych informacji na temat tego, jak rosnące temperatury i zmieniający się przebieg opadów w ciągu roku przekształcają obieg wody na Svalbardzie. Wyniki te są kluczowe dla zrozumienia przyszłości hydrologii Arktyki oraz rosnącego ryzyka powodzi i osuwisk.
Wieloletnia zmarzlina odgrywa istotną rolę w regulowaniu obiegu wody w Arktyce. Jednak z powodu odległości i surowych warunków panujących w regionach polarnych, długoterminowe dane hydrologiczne były dotąd rzadkością. Niniejsze badanie częściowo wypełnia tę lukę, analizując ponad dekadę szczegółowych obserwacji ze zlewni Bratteggdalen w południowo-zachodniej części Svalbardu. Ta niewielka arktyczna dolina, charakteryzująca się cofającym się lodowcem i powiększającymi się jeziorami, stanowi naturalne laboratorium do badania wpływu zmian klimatu na krajobrazy zdominowane przez zmarzlinę.
Wyniki podkreślają złożone i dynamiczne powiązania między klimatem a arktycznym cyklem hydrologicznym. Wskazują również na konieczność monitorowania nie tylko opadów, ale i trendów temperaturowych, aby lepiej prognozować ekstremalne zjawiska, takie jak powodzie lodowcowe i osuwiska. Badanie sugeruje, że minimalna temperatura powietrza może pełnić funkcję przydatnego wskaźnika wczesnego ostrzegania przed tego typu zagrożeniami.
Łącząc długoterminowe dane terenowe z zaawansowanymi analizami statystycznymi, badanie dostarcza istotnych informacji dla przyszłego zarządzania środowiskiem Arktyki w warunkach ocieplającego się klimatu. Oferuje również cenny punkt odniesienia dla badań w innych regionach polarnych, gdzie zmiany hydro-klimatyczne stają się coraz pilniejsze do zrozumienia.
Badanie zostało przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu Wrocławskiego, GFZ Helmholtz Centre w Poczdamie, Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Warszawie, SIOS na Svalbardzie, Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie oraz Instytutu Geofizyki Polskiej Akademii Nauk.
Fig(A) Study area of the Bratteggdalen catchment, (B) headwater part of catchment with glacial lake. Photo of the lake by Adam Nawrot (for Science Foundation).
Stachnik, Ł., Migała, K., Wąsik, M., Marszałek, H., Wołoszyn, A., Kasprzak, M., Łepkowska, E., Pilguj, N., Ignatiuk, D., Zielonka, A., & Bartosiewicz, M. (2025). Resolving the climate-controlled hydrological regime in a model permafrost catchment for future management strategies. Journal of Environmental Management, 383, 125189. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2025.125189
