Nowy artykuł dr inż. Małgorzaty Błaszczyk (UŚ) oraz interdyscyplinarnego zespołu podsumowuje ponad 20 lat obserwacji lodowca Hansa (Hornsund, Spitsbergen).
Lodowce uchodzące do morza zmieniają pozycję czoła w cyklu sezonowym. Latem i jesienią ulegają recesji, zimą i wiosną awansują. Podobne zachowanie zaobserwowano dla Lodowca Hansa. Jednak w dłuższej skali czasowej (1992-2015) recesja przeważa nad awansem, co skutkuje wycofaniem się lodowca w tym okresie o ponad 1000 metrów.
Wyniki badań fluktuacji czoła na podstawie zdjęć satelitarnych pokazują, że w skali całego roku recesja Lodowca Hansa była najbardziej intensywna w latach ciepłych, tzn. kiedy temperatura powietrza i temperatura morza znacznie przewyższały średnie wieloletnie. Oddziaływanie obu czynników jest ze sobą sprzężone. Temperatura powietrza wpływa na topnienie powierzchniowe lodowca. W dalszym ciągu, ilość wody w systemie kanałów glacjalnych wpływa na prędkość lodowca. A dopływ do czoła lodowca dużej ilości wody z drenażu subglacjalnego intensyfikuje ruch turbulentny ciepłej wody atlantyckiej przed czołem lodowca. Powoduje to zwiększone topnienie i recesję na klifie lodowca w miejscach wypływu wody z lodowca, w tzw. bramach lodowcowych. Ponadto badania pokazują, że lodowiec wycofywał się szczególnie intensywnie przechodząc przez znaczne obniżenie dna morskiego.
W latach zimnych, kiedy temperatura powietrza i temperatura morza były niższe od średnich w badanym okresie czoło lodowca tylko nieznacznie zmieniało swoją pozycję, a nawet awansowało, niezależnie od głębokości dna morskiego.
Szczególnie ważne jest także zaobserwowanie, że temperatura morza decyduje o długości cyklu recesji sezonowej lodowca. W latach, kiedy w Hornsundzie notowano obecność ciepłych wód atlantyckich recesja lodowca trwała nawet do grudnia. Natomiast w okresach dopływu zimnych wód z Morza Barentsa Lodowiec Hansa zaczynał zimowy awans nawet w październiku.
Tekst: Małgorzata Błaszczyk
Foto: Piotr Łepkowski
Artykuł:
Małgorzata Błaszczyk, Jacek A. Jania, Michał Ciepły, Mariusz Grabiec, Dariusz Ignatiuk, Leszek Kolondra, Aleksandra Kruss, Bartłomiej Luks, Mateusz Moskalik, Tadeusz Pastusiak, Agnieszka Strzelewicz, Waldemar Walczowski, Tomasz Wawrzyniak. Factors controlling terminus position of Hansbreen, a tidewater glacier in Svalbard. JGR Earth Surface. https://doi.org/10.1029/2020JF005763
